gedenkbeeld ‘Sporen in de lucht‘ oktober 2017

Nog vóór het invallen van de winter heeft Michel Kuipers een nieuw gedenkbeeld geplaatst, op een graf In Rijsbergen (bij Breda). Op een liggende aarden plaat is de lucht weergegeven met daarin condenssporen van straalvliegtuigen. Jet was daar altijd door geïntrigeerd.
Een meeuw vliegt weg met op zijn rug haar roepnaam, die ook de benaming is van een straalvliegtuig. Onder de meeuw is haar volledige naam te lezen met links en rechts haar geboorte- en sterfdatum.

Vooraan de plaat zijn in de lucht de schaduwen te zien van haar en haar lievelingshond. Wanneer de weduwnaar nu met haar hond het graf bezoekt, vallen de silhouetten samen met hun schaduwen en vormen zo een verbinding.

Op zaterdag 23 april werd in de Westerkerk in Amsterdam een grote uitvaartbeurs gehouden. Op de beurs was veel te vinden wat te maken heeft met het thema uitvaart. De beurs bood mensen inspiratie over hoe ze hun eigen uitvaart of die van een dierbare kunnen vormgeven.

Memento presenteerde er een bijzondere herdenkingsbeeld ‘Rozenhart’ naast een uitgebreide serie afbeeldingen van uitgevoerde persoonlijke gedenkbeelden. Bijna alle kunstenaars waren aanwezig om de bijzondere grafmonumenten en urnen toe te lichten.

De beurs werd heel goed bezocht door belangstellenden en ook door collega’s (CA 2500). Op verschillende monitoren was een selectie van uitgevoerde opdrachten te zien. Met trots hebben we onze gedenkbeelden en onze werkwijze toegelicht. Met een warm hart kijken we terug op deze bijzondere ervaring van deelname.

Op 28 oktober 2015 heeft op Begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam een avondherdenking plaats gevonden met als titel ‘Herinnering Verlicht’.

De begraafplaats werd met hulp van alle medewerkers en veel vrijwilligers veranderd in een bijzondere plek van licht, aandacht en verwondering. Nabestaanden konden die avond tussen 18.00 en 21.00 uur de rustplek van hun dierbare bezoeken. Daarnaast boden lichtjes, beeldende kunst, poëzie, verhalen en muziek ruimte om gezamenlijk te herdenken.

Twee kunstenaars van Memento, Anneke Schollaardt en Det Smeets, hadden voor deze speciale herdenkingsavond kunstwerken gemaakt.
Anneke Schollaardt had het beeld ‘Escalera a…’ staan, ‘een trap naar…’ (zie afbeeldingen ‘Escalera a…’, Edwin Butter).
Det Smeets had het beeld ‘Hart van vuur’ gemaakt. Op een oppervlak van 150 bij 150 cm beschreven dertig fakkels de vorm van een hart. (zie afbeelding van maquette)
Zij droeg het beeld op aan Marion Jacobse, een van de oprichters van de Stichting Memento Gedenkbeelden. Marion heeft in het verleden het symbool van een hart nieuw nieuw leven in geblazen, zowel in de gedenkbeelden als in haar vrije werk.

Foto’s:

Begraafplaats De Nieuwe Ooster
Kruislaan 126
1097GA Amsterdam
info@denieuweooster.nl
www.denieuweooster.nl

Begraafplaats en crematorium De Nieuwe Ooster in Amsterdam hield op zondag 31 mei 2015 een open dag van 10 tot 16 uur. Inhakend op de ‘landelijke week van de begraafplaats was het thema van dit jaar “Ik vergeet je niet”.

Voor de bezoekers gingen alle deuren open. Er waren verschillende stands met informatie, diverse rondleidingen en er worden een aantal lezingen georganiseerd. De kunstenaars van de Stichting Memento Gedenkbeelden gaven die dag aandacht aan persoonlijke grafkunst.

Michel Kuipers verzorgde een korte presentatie over gerealiseerde gedenkbeelden en vertelde aan de hand van een fotopresentatie over de totstandkoming van één gedenkbeeld in het bijzonder. De bezoeker kreeg op deze manier een indruk van de wijze van ontstaan, van ontwerp tot realisering, en van wat de waarde daarvan kan zijn voor nabestaanden. Deze korte lezing werd enkele malen herhaald.

Al sinds 1994 verzorgt Memento Gedenkbeelden in begraafplaats De Nieuwe Ooster een zg. ‘voorbeeldentuin’. De beelden zijn weliswaar niet voor een specifiek iemand gemaakt maar geven een goede indruk van mogelijkheden in beeldtaal en materiaal. Eind 2013 is de voorbeeldentuin verplaatst naar de rand van vak 65, op de kop van de het algemene gedeelte van de begraafplaats. Er zijn nu een aantal nieuwe grafbeelden bij gekomen, waaronder van Det Smeets het gedenkbeeld voor de Japanse dichter Issa Kobayoshi (1763 -1828). De voorbeelden van grafkunst vormen er een fraai geheel in combinatie met de speciale beplanting en bijzondere struiken en bomen. De tuin is ingericht en wordt onderhouden door Stichting Arboretum De Nieuwe Ooster, een stichting die in 2007 is opgericht om de prachtige collectie bomen van de begraafplaats meer aandacht te geven.

De hele dag door was er in de ‘voorbeeldentuin’ speciale muziek te beluisteren. Martien en Roy Groeneveld bespeelden een 2,5 meter hoog, rechtopstaand xylofoon van grenen balken. Met hun spel ‘De klank van hout, Muziek om naar te kijken’ beklonken zij de unieke samenwerking tussen het Arboretum en de Stichting Memento Gedenkbeelden.

gedenkbeeld van Det Smeets voor de Japanse dichter Issa Kobayoshi ‘Hoe doodeenvoudig….’

Een beeld als afscheidscadeau.

Van 1997 tot 2014 was Marie-Louise Meuris directeur van begraafplaats De Nieuwe Ooster te Amsterdam. Bij haar vertrek werd door alle werknemers een beeld aangeboden van de hand van Memento kunstenaar Marianne van den Heuvel. Op 18 maart 2015 is het beeld onthuld. Een ginkgoblad in wit marmer staat op een sokkel van Anröchter kalksteen in het oude gedeelte van de begraafplaats en kijkt uit over het nieuwe gedeelte. De steel van het blad is belegd met bladgoud; de belettering op de sokkel is ontworpen en uitgevoerd door Sacha de Leeuw van De Steentypograaf.

Op deze plek wil Marie Louise te zijner tijd begraven worden; de plek is nu voor haar gereserveerd.

‘Wolken en zee’
keramiek, 70 cm breed

Beeld voor Tineke en Louis.

Op het graf van Tineke wordt ook haar man Louis herdacht.

Hij was al veel eerder overleden en zijn as is verstrooid in zee. Op het strand maakte een van hun dochters twee golven in het zand. Golven als de verbeelding van het leven van haar ouders en nu het centrum van hun gedenkbeeld.

De wolken weerspiegelen en de zee stroomt: het is mooi nu hier beide ouders te herdenken.

kunstenaar: Det Smeets

‘Beeld voor mijn moeder’
keramiek, 160 cm hoog

De tuin van mijn moeder grenst aan mijn atelier. Al vóór haar overlijden stond dit beeld in haar tuin.

Haar asbus heeft zijn plek gekregen in de voet van dit beeld.

Het is fijn haar zo dicht in de buurt te weten.

kunstenaar: Det Smeets

‘Kraanvogels’
natuursteen en keramiek, 65 cm breed

beeld voor Anri

Anri en zijn gezin hadden een tweede huis in Frankrijk. Daar is hij begraven op de begraafplaats van Bazoches de Morvan. Jaarlijks trekken er groepen kraanvogels over het dorp. Anri heeft er dikwijls naar gekeken, samen met zijn vrouw en zijn drie kinderen.

De vogels op het beeld staan voor het met elkaar onderweg zijn door het leven. Vijf staat voor het aantal leden van het gezin. De kleuren van het beeld zijn in harmonie met de begraafplaats.

kunstenaar: Det Smeets

‘Versier het leven’
keramiek en natuursteen, 100 cm hoog

beeld voor Kristel

Kristel zelf heeft dit beeld uitgezocht, om haar graf te sieren.
Haar motto was ook “Versier het leven”.

De stenen vaasvorm is afkomstig van de Blauwbrug in Amsterdam.

kunstenaar: Det Smeets

‘Levensspel’
keramiek, 160 cm lang

beeld voor Maria en Aldo

Els Sloot is familietherapeute. Vanuit de verwerking van haar eigen familiegeschiedenis startte zij haar bedrijf ‘DeFamilieZaak’. Het was haar wens dat er een bijzonder beeld zou komen voor haar moeder en de partner van haar moeder. Moeder maakte keuzes die voor haar kinderen destijds grote gevolgen hadden.

Els gaf mij de vrijheid geheel intuïtief te ontwerpen, om juist zó tot een beeld te komen dat zijn functie kon krijgen in hun geschiedenis.

kunstenaar: Det Smeets

familiegraf
keramiek en natuursteen, iedere carré 60 cm in het vierkant

Een beeld voor moeder, vader en een dochter.

Op haar verzoek is moeder gecremeerd; de urn is op het graf geplaatst.

Vader en een van de drie kinderen willen te zijner tijd niet gecremeerd maar begraven worden. Op zijn verzoek is daar rekening mee gehouden in het ontwerp van het gedenkbeeld op dit graf.

Het beeld bestaat uit drie carrés met elk eenzelfde tegelrand. Het bladmotief vormt de overgang van de aarde naar de ornamenten op de stenen platen. Op iedere carré staat een persoonlijk ornament, dat is bekroond met een ei van edelsteen.

Achteraan staat de urn van de moeder op een carré met een ei van paars agaat. In de stenen plaat staan haar naam en data met daarbij een opdracht van haar man en een opdracht van haar kinderen. Het tempel ornament met ei van sodaliet is voor de vader en staat op de middelste carré. Het ronde ornament met het ei van rozenkwarts is voor de dochter en staat op de voorste carré.

Het is voor het gezin een geruststellende gedachte dat de rustplaats voor de dochter met het syndroom van down nu al verzorgd is.

De drie carrés blijken ook als zitplekjes te worden gebruikt. Wanneer de familie met dochter en kleine kinderen het graf bezoekt gaan die er graag op zitten. De stenen eieren zijn dan zó dichtbij dat ze als vanzelfsprekend gekoesterd worden.

kunstenaar: Det Smeets

‘Bloeiende boom’
keramiek, 100 cm hoog

beeld voor mijn nichtje Xandra

Het liefst wilde Xandra een grafsprei zoals ‘Roze lotusvijver’. Dat was niet mogelijk op begraafplaats de Cauberg. Een grote boom kon er ook niet geplant worden.

Zo werd het idee voor een beeld geboren en kwam ‘Bloeiende Boom’ tot stand.

kunstenaar: Det Smeets

‘Zon en maan’
keramiek, 100 cm hoog

Een beeld voor Corry en Auke

De zon op de voorkant, de maan op de achterkant.

Een prominent beeld net zoals Corry zelf altijd geweest is. Een sociale Amsterdamse bij wie iedereen terecht kon en die fervent SP’er was. Aan de zijkant staan dan ook de drie kruisen van Amsterdam en het teken van de SP.

Hun drie kinderen zijn trots op hun ouders en dankbaar voor de zorg en liefde die ze altijd ontvangen hebben. Het beeld voor Corry en Auke is hier de uitdrukking van.

kunstenaar: Det Smeets

grafsprei ‘Lotusvijver’
keramiek, 200 cm lang

Deze grafsprei ontwierp ik, denkend aan wat ik zelf zou willen.
De rust van een wateroppervlak,
golvende lijnen en drijvende bloemen,
een krachtige vlakverdeling en veel tinten van een zachte kleur.

Het heeft veel van mijn opdrachtgevers geïnspireerd om tot een eigen grafbeeld te komen.

kunstenaar: Det Smeets

urn ‘IJsvogel’
keramiek, 35 cm hoog

De stille vogel op zijn rots vind ik de ultieme wachter voor iemands as.

kunstenaar: Det Smeets

‘Bloemen’
Belgisch hardsteen, 140 cm hoog

Voor een moeder en dochter, die zes weken na elkaar overleden waren, maakte ik dit gedenkbeeld ‘Bloemen’.

“Het waren heel verschillende vrouwen, maar beiden met een grote liefde voor bloemen”, zo vertelde de opdrachtgever die zich herinnerde dat zij voor haar verjaardag van beide
vrouwen altijd een enorm bos lathyrus als geschenk kreeg. Die bloemen wilde zij graag op het graf terugvinden.

kunstenaar: Marianne van den Heuvel

‘Zonnebloem’
Belgisch hardsteen, 90 cm hoog

Voor een vrouw die veel te vroeg stierf en die zoveel van zonnebloemen hield.

kunstenaar: Marianne van den Heuvel

‘Ginkgoblad’
Belgisch hardsteen, 110 cm hoog

Hanneke was een spirituele vrouw, met grote belangstelling voor de wonderen van het leven. Ze was in haar vak als fysiotherapeut specialist in de behandeling van psychosomatische aandoeningen.

Het blad van de Ginkgo Bilboa paste voor mij prachtig bij deze opdracht, omdat juist dit blad in veel culturen als een spirituele vorm wordt gezien en in Japan en China vaak te vinden is bij tempels.

kunstenaar: Marianne van den Heuvel

‘Een ark voor kleine ridder Noah’
Belgisch hardsteen, 50 cm hoog

Voor een klein jongetje maakte ik deze ark met kantelen. Zijn tante had hem in een verhaaltje beschreven als een moedige ridder. Bij een bezoek aan het grafje zag ik dat zijn vader een autootje op het graf plaatste en ik bedacht dat er op dit kleine gedenkbeeld ruimte moest zijn voor kleine speelgoedjes.

kunstenaar: Marianne van den Heuvel

algemeen monument ‘Spiraal’
Belgisch hardsteen, 410 cm

Dit beeld is als algemeen monument geplaatst op de Algemene Begraafplaats in Purmerend

De spiraal is voor mij het symbool dat laat zien dat het leven niet bij de dood eindigt maar vanuit een perspectief gezien doorgaat.
Want zoals de dichter Huub Oosterhuis schreef: ‘dood ben je pas wanneer je bent vergeten’.

kunstenaar: Marianne van den Heuvel